OS ARTIGOS DA REMONSTRÂNCIA E A DECLARAÇÃO DE FÉ DAS ASSEMBLEIAS DE DEUS: UMA ANÁLISE COMPARATIVA
Palavras-chave:
Arminianismo, Pentecostalismo, Remonstrancia, Soteriologia, Assembleia de DeusResumo
O presente artigo compara dois documentos confessionais, a saber: os Artigos da Remonstrância (Remonstrantie), publicados em 1610, nos Países Baixos, a Declaração de Fé das Assembleias de Deus, publicada em 2016, no Brasil e a Declaração de Fé das Assembleias de Deus, revisada e republicada em 2025. Seria a maior denominação evangélica brasileira arminiana em sua compreensão acerca do tripé antropologia–hamartiologia–soteriologia? A hipótese de nossa pesquisa é que sim, as Assembleias de Deus estão alinhadas com a confissão remonstrante — que é, por sua vez, arminiana —, uma vez que trata dos tópicos relacionados à queda do ser humano e do caminho da salvação pelas mesmas vias propostas pelos remonstrantes neerlandeses e, por conseguinte, pelo teólogo Jacó Armínio. Nosso objetivo neste texto é comparar os dois documentos, analisando as possíveis similaridades, peculiaridades, continuidades e descontinuidades. Acreditamos que o tema pode ser útil para os estudos soteriológicos e pentecostais no Brasil e esperamos que o texto seja uma peça para a construção da dialogicidade.
Métricas
Referências
AGOSTINHO, Santo. Patrística – A Graça (I) - O espírito e a letra | A natureza e a graça | A graça de Cristo e o pecado original - vol. 12. São Paulo: Paulus, 2014. Kindle Edition.
ARAÚJO, Isael de. História do “Cremos” das ADs. Revista Obreiro Aprovado, ano 38, n. 74, p. 46-51, 2016.
ARMINII, Iacobi et al. Præstantium ac eruditorum virorum epistolæ ecclesiasticæ et theologicæ, vol. 1. LIMBORCH, Philip van; HARTSOEKER, Christian (eds.). Amsterdam: Franciscus Halma, 1684.
ARMINII, Iacobi. Apologia adversus articulos quosdam Theologicos in vulgus sparsos [...]. In: ARMINII, Iacobi. Opera Theologica. Leiden: Goderfridum Basson, 1629, p. 134-183.
ARMINII, Iacobi. Declaratio Sententiæ. In: ________. Opera Theologica. Leiden: Goderfridum Basson, 1629, p. 91-133.
ARMINII, Iacobi. Disputationes privatae XXXV, Sacerdotali Christi munere. In: ________. Opera Theologica. Leiden: Goderfridum Basson, 1629, p. 381-383.
ARMINII, Iacobi. Disputationes publicae XVIII, De Ecclesia ejusq; capite. In: ________. Opera Theologica. Leiden: Goderfridum Basson, 1629, p. 293-299.
ARMÍNIO, Jacó. As Obras de Jacó Armínio, 3 vols. [tradução: Degmar Ribas]. Rio de Janeiro: CPAD, 2015.
ARMINIUS, Jacobus. Disputatio XXXII – De peccato originali. In: ________. The Missing Public Disputations of Jacobus Arminius: introduction, texts and notes. [Editor: Keith Stanglin]. Leiden / Boston: Brill, 2010, p. 209-218.
ARMINIUS, James. The Works of James Arminius, 3 vols. [trads. James Nichols e William Nichols]. London: Longman, Hurst, Rees, Orme, Brown and Green, 1825, 1828, 1875.
ASSEMBLEIA DE DEUS. Declaração de Fé das Assembleias de Deus. 2ª ed. Rio de Janeiro: CPAD, 2025.
ASSEMBLEIA DE DEUS. Declaração de Fé das Assembleias de Deus. Rio de Janeiro: CPAD, 2016. Versão pdf. Disponível em: https://assembleia.org.br/wp-content/uploads/2017/07/declaracao-de-fe-das-assembleias-de-deus.pdf. Acesso em: 15 jan. 2025.
BANGS, Carl O. Jacó Armínio: um estudo da reforma holandesa. [trad. Wellington Mariano]. São Paulo: Reflexão, 2015.
COUTO, Vinicius (Org.). (In)Tolerâncias religiosas nos Países Baixos: um estudo das reformas religiosas ocorridas antes e durante a Era Dourada (1515-1648). São Paulo: Reflexão, 2021.
COUTO, Vinicius. “Não somos daqueles que dominam a fé dos outros”: tolerância, irenismo e liberdade de consciência em Jacó Armínio. São Paulo: Reflexão, 2023b.
COUTO, Vinicius. Liberdade de consciência numa época de confessionalização neerlandesa: Armínio e sua Declaração de Opiniões. In: MORAES, Gerson Leite; CAVALCANTI, Ronaldo. (Org.). Protestantismo e impressão: uma análise das obras seminais do protestantismo histórico. São Paulo: Recriar, 2023a, p. 121-140.
COUTO, Vinicius. O arminianismo pós-dortiano e a formação da Irmandade Remonstrante: os novos rumos nas esferas política e religiosa neerlandesas, 1619-1625. In: ________ (Org.). (In)Tolerâncias religiosas nos Países Baixos: um estudo das reformas religiosas ocorridas antes e durante a Era Dourada (1515-1648). São Paulo: Reflexão, 2021, p. 515-542.
COUTO, Vinicius. Os remonstrantes na encruzilhada: caminhos e descaminhos na Holanda seiscentista. Caminhando, v. 27, n. 1, p. 1-37, 2022.
EPISCOPIUS, Simon. The Arminian Confession of 1621 [Confessio sive declaratio sententiæ pastorum qui Remonstrantes vocantur]. [Translator and Editor: Mark A. Ellis]. Eugene: Wipf and Stock, 2005 [1621].
REMONSTRANTSE. Remonstrantie. In: WTENBOGAERT, Johannes. Kerckeliicke historie, vervatende verscheyden gedenckwaerdige saecken, in de Christenheyt voorgevallen, van het jaer vier hondert af, tot in het jaer sestien hondert ende negentien. Rotterdam: Joannes Naeranus, 1647, p. 527–528.
REMONSTRANTSE. Sententia Remonstrantium [1618]. In: ORDINUM GENERALIUM FOEDERATI BELGII PROVINCIARUM. Acta Synodi Nationalis. Lugduni Batavorum: Isaaci Elzeviri, 1620, p. 113-114; 116-119.
ROGGE, Hendrik Cornelis. Brieven en onuitgegeven stukken van Johannes Wtenbogaert, 3 vols. Utrecht: Kemink En Zoon, 1869, 1871, 1874.
STANGLIN, Keith D. Arminius on the Assurance of Salvation: the Context, Roots, and Shape of the Leiden Debate, 1603-1609. Leiden / Boston: Brill, 2007.
Downloads
Publicado
Como Citar
Edição
Seção
Licença
Copyright (c) 2025 VIA TEOLÓGICA

Este trabalho está licenciado sob uma licença Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Publicado: 2025-12-19


